Obecny globalny kryzys gospodarczy różni się od dotychczasowych – po raz pierwszy od czasów II wojny światowej wspólne znalezienie wyjścia może być nieosiągalne.
Po II wojnie światowej globalny system gospodarczy charakteryzowała elastyczność rządów w reagowaniu na poważne kryzysy. Tym razem ta dobra passa może zostać przerwana.
Dzisiejszy splot problemów – konflikty zbrojne, inflacja, globalne niedobory żywności i energii, bańki spekulacyjne w Stanach Zjednoczonych, wymykające się spod kontroli zadłużenie w krajach rozwijających się, utrzymujące się skutki przestojów związanych z pandemią i szwankujące łańcuchy dostaw – może być najpoważniejszym kryzysem ze wszystkich. I to nie tylko dlatego, że banki centralne nie mogą drukować pszenicy i benzyny. Nie widać żadnych oznak, ażeby miała nastąpić zbiorowa reakcja, która jest konieczna, by sprostać tym wyzwaniom. Globalna współpraca nigdy nie była tak pilna – i równocześnie tak mało prawdopodobna. [Foreign Policy, 14.06.2022 r.]
Stoimy w obliczu globalnego kryzysu gospodarczego. I nikt nie wie, co robić.
Mocarstwa nie mogą dojść do porozumienia, jak poradzić sobie w zaistniałej sytuacji, a wśród decydentów nie ma konsensusu, jak uporać się z jej skutkami. Banki centralne nie mają odwagi, aby podjąć działania. [The Guardian, 18.06.2022 r.]
Od Nowej Zelandii po Nigerię: Globalne konsekwencje kryzysu rosnących kosztów utrzymania.
Nieubłagana inflacja związana ze wzrostem cen podstawowych artykułów i usług – od żywności i energii po wynajem mieszkań – spycha miliony ludzi w ubóstwo. [The Guardian, 20.06.2022 r.]
ONZ: Ceny żywności rosną na całym świecie – w dziesiątkach krajów mogą wybuchnąć w tym roku protesty, zamieszki i przemoc polityczna.
Już przed konfliktem na Ukrainie mieliśmy do czynienia z bezprecedensowym globalnym kryzysem żywnościowym z powodu pandemii i wzrostu cen paliw – powiedział David Beasley, dyrektor Światowego Programu Żywnościowego ONZ. [The Guardian, 17.06.2022 r.]
Światowy Program Żywnościowy ONZ (WFP) zmniejsza racje żywnościowe dla uchodźców nawet o połowę.
Jesteśmy zmuszeni podjąć bolesną decyzję o zmniejszeniu racji żywnościowych dla uchodźców, których przetrwanie zależy od naszej pomocy – zakomunikował David Beasley, dyrektor WFP. [Bloomberg, 20.06.2022 r.]
„Apokalipsa”: Przeciążenie łańcuchów dostaw oznacza letnie niedobory popularnych artykułów spożywczych.
Brak piwa, popcornu i sosu sriracha uderza tego lata w restauracje i hipermarkety. Oznacza to, że światowe łańcuchy dostaw nadal nie radzą sobie z obciążeniem. [Fortune, 19.06.2022 r.]
Ceny ropy odnotowują gwałtowny wzrost: Organizacja Krajów Eksportujących Ropę (OPEC) ujawnia straty produkcyjne.
W swoim miesięcznym raporcie OPEC podała, że poziom majowej produkcji ropy nie tylko nie podniósł się zgodnie z wcześniejszymi ustaleniami, ale faktycznie spadł. OPEC wydobywała w maju 28,508 milionów baryłek dziennie – w porównaniu z kwietniem br. nastąpiła redukcja podaży o 176 000 baryłek. [Oil Price, 14.06.2022 r.]
Międzynarodowa Agencja Energetyczna (IEA): Kryzysu zaopatrzenia w olej napędowy nie rozwiąże ożywienie w branży rafinacji ropy naftowej.
Fala nowych projektów zwiększających zdolność produkcyjną w zakresie rafinacji ropy naftowej nie wystarczy, aby uporać się z globalnymi niedoborami oleju napędowego, paliwa do silników odrzutowych i innych produktów naftowych. Taki wniosek zawiera comiesięczny raport IEA. [Bloomberg, 15.06.2022 r.]
Popyt na transport lotniczy zaczyna słabnąć w obliczu globalnych wstrząsów gospodarczych.
Wzrost zapotrzebowania na przewozy lotnicze, który w ciągu ostatnich dwóch lat pomógł pozbawionym pasażerów liniom lotniczym utrzymać się na powierzchni, zaczyna wyraźnie słabnąć wskutek rosnących kosztów – następstwa najwyższej od dziesięcioleci inflacji. Bałtycki indeks frachtu lotniczego (Baltic Air Freight Index), który pokazuje tygodniowe stawki transakcyjne dla ładunków drobnicowych, spadł w zeszłym tygodniu o 8,7%. [Reuters, 20.06.2022 r.]
Sygnały ostrzegawcze zapowiadają pęknięcie największych baniek na rynkach mieszkaniowych świata.
Spadające ceny domów zniszczyłyby bogactwo gospodarstw domowych, nadszarpnęłyby zaufanie konsumentów i ograniczyłyby przyszły rozwój. Budowa i sprzedaż nieruchomości to ogromne mnożniki działalności gospodarczej na całym świecie. [Bloomberg, 21.06.2022]
System Rezerwy Federalnej podnosi swoją referencyjną stopę procentową o 0,75% – to największy wzrost od 1994 roku.
Zdaniem członków FOMC należy spodziewać się kolejnych podwyżek stóp – mają one powstrzymać inflację, która galopuje najszybciej od grudnia 1981 roku. [CNBC, 15.06.2022 r.]
System Rezerwy Federalnej (FED) zaczyna zmniejszanie podaży dolarów na niespotykaną dotąd skalę.
Chociaż FED z dużym wyprzedzeniem sygnalizował swoje plany tzw. ograniczania ilościowego, to inwestorzy nie są pewni, jakie będą następstwa tego eksperymentu. Nikt wcześniej nie próbował nadać mu podobnej skali. [Financial Times, 15.06.2022 r.]
Największy tygodniowy spadek notowań na Wall Street od początku pandemii.
Amerykańskie akcje doświadczyły największego tygodniowego spadku od wybuchu pandemii – inwestorów wystraszyła seria podwyżek stóp procentowych wprowadzonych przez banki centralne oraz groźba wynikłego spowolnienia gospodarczego. Indeks FTSE All-World, miara rynków wschodzących i rozwiniętych, również spadł najbardziej od marca 2020 roku. [Financial Times, 18.06.2022 r.]
Górnicy bitcoinów odczuwają pogarszające się skutki spadku cen.
Górnicy bitcoinów zmniejszają wydobycie, ponieważ spadające ceny kryptowalut i rosnące koszty energii uderzają w ich zyski i akcje. Od kilku miesięcy w sektorze utrzymuje się ciężka sytuacja – w listopadzie ubiegłego roku wartość rynku wynosiła 3,2 biliona dolarów, teraz oscyluje w granicach 1 biliona dolarów. [Financial Times, 14.06.2022 r.]
Amerykańscy konsumenci tną wydatki z powodu wysokich cen benzyny i żywności.
Wysokie koszty ponoszone przy dystrybutorach paliwa i kasach hipermarketów powodują, że konsumenci w USA nie kupują innych produktów, co sugeruje spowolnienie głównego silnika gospodarki. Jeszcze bardziej niepokojące są szczegóły dotyczące tego, z czego konsumenci rezygnują i na co konkretnie przeznaczają swoje pieniądze. [CNN, 15.06.2022 r.]
W czerwcu nastąpiło załamanie wzrostu aktywności biznesowej w strefie euro – uwidoczniły się skutki podwyżek cen.
Wzrost aktywności biznesowej w strefie euro wyhamował – dużo bardziej, niż oczekiwano – ponieważ zaniepokojeni coraz większymi rachunkami konsumenci postanowili zostać w domach i odłożyć zakupy, aby zaoszczędzić pieniądze. [Reuters, 23.06.2022 r.]
Niemiecki Urząd Statystyczny: Ceny producentów rosły w maju najszybciej od 1949 – roku, w którym zapoczątkowano zbieranie danych.
Ceny producentów artykułów przemysłowych wzrosły o 33,6% w porównaniu z majem 2021 r. W każdym miesiącu od grudnia 2021 r. ustanawiany jest nowy rekord. [Politico, 22.06.2022 r.]
Kryzys energetyczny uderza w najbardziej czułe miejsce europejskich fabryk.
Koszty energii przemysłowej w Europie gwałtownie wzrosły, poważnie osłabiając zdolność producentów do konkurowania na globalnym rynku. Gaz ziemny jest na Starym Kontynencie trzy razy droższy niż w Stanach Zjednoczonych. [Oil Price, 15.06.2022 r.]
Europejski przemysł ogranicza zużycie gazu – kontynent oszczędza paliwo na zimę.
W Europie nastąpił już 15-20% spadek popytu na gaz z powodu wysokich cen, a kraje przygotowują się do dalszej redukcji zapotrzebowania – powiedział Marco Saalfrank z Axpo Solutions AG. W samej Wielkiej Brytanii zużycie gazu przemysłowego spadło do maja o 49%, co według Citigroup Inc. jest wynikiem „oszałamiającym”. To bardzo zła wiadomość dla wzrostu gospodarczego kontynentu, którego kraje od dłuższego czasu zmagają się z rosnącą inflacją. [Bloomberg, 22.06.2022 r.]
Francuskie przerwy w dostawie energii jądrowej mogą pogorszyć europejski kryzys gazowy.
We Francji reaktory jądrowe wykorzystują tylko połowę swojej mocy, a w bieżącym tygodniu wyprodukowały najmniej czerwcowej energii elektrycznej od co najmniej 2008 roku. Kraj, w którym ekstremalne upały utrudniają już chłodzenie floty reaktorów, importuje prąd z sąsiednich państw takich jak Wielka Brytania. [Bloomberg, 17.06.2022 r.]
Opóźnienie aktywacji reaktora w Finlandii budzi obawy dotyczące dostaw elektryczności w okresie zimowym.
Kolejne dwumiesięczne opóźnienie fińskiego reaktora jądrowego Olkiluoto 3, który miał rozpocząć produkcję prądu w 2009 roku, stawia pod znakiem zapytania zimowe dostawy energii. Miały one uzupełnić brak importu z Rosji – poinformował Fingrid, operator sieci. [Euronews, 17.06.2022r.]
Fala upałów wyłącza prąd w Mediolanie.
Ponieważ w północnych Włoszech w cieniu jest 36°C przy dużej wilgotności, ogromny wzrost zużycia energii elektrycznej do chłodzenia mieszkań w dzień i w nocy przekroczył granice wydolności sieci elektrycznej miasta. Nawet w normalnych warunkach Mediolan jest jedną z europejskich metropolii, w których zużycie prądu na kilometr kwadratowy jest najwyższe – pięciokrotnie wyprzedza zapotrzebowanie na elektryczność w Rzymie. [The Local, 22.06.2022]
Globalne wydatki na projekty węglowe wzrosną w bieżącym roku o 10% w związku z wysiłkami podejmowanymi na rzecz wzmocnienia bezpieczeństwa energetycznego.
Międzynarodowa Agencja Energetyczna (IEA) spodziewa się, że w 2022 r. łańcuchy dostaw węgla zostaną zasilone sumą około 115 miliardów dolarów. W 2021 r. kwota inwestycji wyniosła 105 miliardów dolarów, co stanowiło 10% wzrost w porównaniu z rokiem 2020. [The Telegraph, 22.06.2022]
Obawy przed zimowymi przerwami w dostawach prądu: Europa rzuciła się na węgiel.
Holandia dołączyła do Wielkiej Brytanii, Niemiec i Austrii, które ostrzegają, że tej zimy konieczne będzie spalenie większej ilości najbrudniejszego paliwa kopalnego, aby nie zgasły światła. [The Telegraph, 20.06.2022 r.]
Rząd Australii powołuje się na uprawnienia nadzwyczajne, aby zablokować eksport węgla w czasie kryzysu energetycznego.
Władze Australii przyznały sobie prawo do wstrzymania eksportu węgla, jeśli jego zasoby będą potrzebne do złagodzenia krajowego kryzysu energetycznego. To kolejny z serii środków, które mają pozwolić na uniknięcie przerw w dostawach prądu. [Financial Times, 17.06.2022 r.]
Dramatyczne posunięcie: Australijski rynek energii elektrycznej został zawieszony, co ma zapobiec przerwom w dostawach prądu.
Operator rynku energetycznego w Australii zdecydował się zawiesić rynek spot energii elektrycznej na wschodzie kraju. Ten bezprecedensowy krok ma zapobiec zgaśnięciu świateł wskutek serii przestojów w elektrowniach węglowych. [Reuters, 15.06.2022 r.]
Inflacja i niedobory żywności w Azji Środkowej.
Od kilku miesięcy pojawiają się doniesienia o niedoborach i rosnących cenach podstawowych artykułów spożywczych takich jak mąka, ryż, olej kuchenny, cukier, a nawet marchew i cebula. Drogie jest nie tylko jedzenie. Podobnie rzecz się ma z paliwem, elektrycznością, gazem i całą resztą. [RFE, 17.06.2022 r.]
Zapaść energetyczna w Azji pogarsza się w ślad za pożarem przemysłowym w USA.
Upubliczniony nowy harmonogram ponownego uruchomienia zakładu eksportującego skroplony gaz ziemny (Freeport LNG w Teksasie, który ucierpiał w pożarze), jest znacznie dłuższy, niż przewidywali handlowcy. Co więcej, zmniejszone dostawy z Indonezji do Rosji jeszcze bardziej okroiły globalną podaż surowca. Już przed tymi zdarzeniami zimowe prognozy światowych dostaw gazu wskazywały na brak nadwyżek paliwa. [Bloomberg, 15.06.2022]
Chiński kryzys bezrobocia może być najgorszy w dziejach.
Tegoroczny kryzys może być najgorszy od chwili powstania Chińskiej Republiki Ludowej w 1949 roku. Prawie jedna piąta osób w wieku od 16 do 24 lat nie ma pracy – to nowy rekord – podczas gdy sondaże sugerują, iż bezrobocie w całym kraju zbliża się do poziomów nienotowanych od załamania światowego handlu w 2008 roku. [Reuters, 20.06.2022 r.]
Zapaść energetyczna zmusza Pakistan do wcześniejszego zamknięcia fabryk i galerii handlowych.
Administracja Islamabadu nakazała centrom handlowym i fabrykom skrócić godziny pracy w celu ograniczenia zapotrzebowania na energię elektryczną, ponieważ naród boryka się z niedoborami paliwa i przerwami w dostawach prądu. Istnieje pilna potrzeba przedsięwzięcia skutecznych środków, aby zaoszczędzić energię w stolicy – czytamy w oświadczeniu władz. [Bloomberg, 20.06.2022 r.]
Pakistańczykom kazano pić mniej herbaty, ponieważ naród zmaga się z kryzysem gospodarczym.
Ahsan Iqbal, federalny minister planowania i rozwoju, powiedział dziennikarzom, że Pakistańczycy mogą zmniejszyć spożycie herbaty o „jedną lub dwie filiżanki” dziennie, ponieważ import stanowi dla rządu dodatkowe obciążenie. [CNN, 15.06.2022 r.]
Laos dotknięty niedoborami paliwa i rosnącym ryzykiem niewypłacalności.
Laos miał problemy z opłacaniem rachunków zanim wojna na Ukrainie i sankcje nałożone na Moskwę przez kraje zachodnie dołożyły się do wzrostu światowych cen żywności i energii. [Financial Times, 15.06.2022 r.]
Tajlandia zagrożona niedoborami paliwa – importowany gaz (LNG) jest zbyt drogi.
Tajlandia ogranicza import skroplonego gazu ziemnego z powodu rosnących cen, co naraża kraj na niedobory paliwa. Według handlowców państwowi importerzy ograniczyli zakupy LNG na rynku spot ze względu na gwałtownie rosnące ceny i ograniczoną dostępność. [Bloomberg, 22.06.2022 r.]
Niedobory nawozów i pracowników zmniejszą produkcję oleju palmowego w Malezji.
Oczekiwane ożywienie produkcji malezyjskiego oleju palmowego w drugiej połowie roku wydaje się mało prawdopodobne, ponieważ drugi co do wielkości producent na świecie zmaga się z niedoborami nawozów i pracowników. [Bloomberg, 23.06.2022 r.]
Niedobory nawozów w Nepalu – kraj na krawędzi kryzysu żywnościowego.
Nepal zaczyna doświadczać kryzysu żywnościowego wywołanego dramatycznym wzrostem cen nawozów i ich globalnymi niedoborami. Sytuacja naraża rolników na ogromne straty. [La Prensa Latina, 15.06.2022 r.]
Niedobory paliwa coraz bliżej – Bankowi Ghany brakuje dolarów.
Według Bloomberga miesięczny rachunek za import paliwa do Ghany wzrósł w maju do 450 milionów dolarów; w styczniu opiewał na 250 milionów dolarów. Oferta Banku Ghany na aukcjach walut zagranicznych to zaledwie 100 milionów dolarów miesięcznie. Licencjonowani dystrybutorzy nie są już w stanie uzupełnić niedoboru na czarnym rynku. [Yen, 22.06.2022 r.]
Niedobory paliwa: Mieszkańcy nigeryjskiej Abudży ubolewają nad brakiem taksówek.
Każdy mieszkaniec kraju wie, że niedobory paliwa to jeden z problemów, z którymi boryka się obecnie wielu taksówkarzy. Sytuacja bardzo utrudnia ludziom dojazd do pracy – mówi pani Tolu. [The Whistler, 21.06.2022 r.]
Strefa Gazy: Ministerstwo Finansów walczy z nowym kryzysem finansowym. Dochody fiskalne spadają, a ceny większości importowanych towarów konsumpcyjnych rosną gwałtownie.
Rząd obniżył podatki, a nawet dotuje dostawy paliwa i gazu (do gotowania) z Egiptu, pokrywając różnicę w cenie po globalnej podwyżce. Ponoszone koszty i malejące wpływy z podatków wyczerpały państwową kasę. [Al-Monitor, 17.06.2022 r.]
Rząd Kuby zmaga się z przerwami w dostawach prądu.
Zbiegające się naciski – od wysokich cen paliw po utrzymujące się gospodarcze skutki pandemii – obciążają sieć energetyczną kraju. Przypomina to „sztorm doskonały” – powiedział kubański ekonomista Ricardo Torres. Nadeszło lato, a wraz z nim wyłączenia prądu. [Reuters, 22.06.2022 r.]
Argentyńscy kierowcy ciężarówek zablokowali drogi w czasie żniw w proteście przeciwko brakowi oleju napędowego.
Rozgniewani argentyńscy kierowcy ciężarówek zablokowali autostrady, protestując przeciwko niedoborom i rosnącym cenom oleju napędowego. Dzieje się to w czasie, gdy najważniejsze zbiory zbóż pilnie wymagają transportu. Paliwa brakuje niemal w całym kraju – w 21 z 23 prowincji. [Swissinfo, 22.06.2022 r.]
„Gospodarka Sri Lanki upadła” – przyznaje premier.
Premier Ranil Wickremesinghe powiedział parlamentowi, że kraj Azji Południowej stoi w obliczu znacznie poważniejszej sytuacji, która wykracza poza niedobory paliwa, gazu, elektryczności i żywności. Nasza gospodarka upadła całkowicie. Urzędnicy Międzynarodowego Funduszu Walutowego są z wizytą na Sri Lance – omawiają z władzami warunki przyznania pakietu ratunkowego. [LA Times, 22.06.2022]
Przemoc wstrząsa Sri Lanką – kończą się zapasy paliwa.
Sri Lance może zabraknąć paliwa w czasie krótszym niż 24 godziny. Zbankrutowany kraj pogrąża się w coraz większej zapaści gospodarczej. Kilka dni temu wojsko otworzyło ogień do wzburzonych klientów na stacji benzynowej. W mieście Visuvamadu na północy kraju kierowcy stracili cierpliwość – po ponad 24 godzinach czekania usłyszeli, że zapas benzyny wyczerpał się. [The Telegraph, 20.06.2022 r.]
Kryzys żywnościowy uderza w Sri Lankę – rolnicy porzucają pola.
W tym sezonie Daranagama niewiele czasu spędził na swoim czteroakrowym polu. Bez dostępu do nawozu on i inni rolnicy spodziewają się mizernych plonów. Zaopatrzenie żywnościowe w upadającym kraju jest zagrożone. [Bloomberg, 17.06.2022 r.]
W piątki pracownicy rządowi Sri Lanki uprawiają żywność.
W zaistniałej sytuacji przyznanie urzędnikom państwowym dodatkowego dnia wolnego w tygodniu i zapewnienie im niezbędnych narzędzi do prowadzenia działalności rolniczej na ich podwórkach wydaje się posunięciem właściwym – czytamy w oświadczeniu rządu. [The Guardian, 15.06.2022 r.]
„Europa rzuciła się na węgiel”. Kopalnia Tagebau Hambach w Niemczech.
Oprac. exignorant
Blog exignoranta 